ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΚΥΠΡΟΥ ΓΙΑ ΤΗ ΜΟΝΗ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΚΥΠΡΟΥ ΓΙΑ ΤΗ ΜΟΝΗ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ

Το καθολικό της περίφημης Μονής της Χώρας στην Κωνσταντινούπολη, με τις διαδοχικές αρχιτεκτονικές του φάσεις και, κυρίως, με τα εξαιρετικά ψηφιδωτά και τις αριστοτεχνικές τοιχογραφίες του, των αρχών του 14ου αιώνα, που συνδέονται με την άκρως ιδιαίτερη προσωπικότητα του βυζαντινού λόγιου και πολιτικού Θεόδωρου Μετοχίτη, αποτελεί έναν μοναδικό μάρτυρα της πνευματικής και καλλιτεχνικής ζωής της βυζαντινής αυτοκρατορικής πρωτεύουσας κατά την εποχή των Κομνηνών και των Παλαιολόγων. Μετά την Άλωση, μεταξύ των ετών 1495 και 1511, το καθολικό μετατράπηκε σε τζαμί και τα ψηφιδωτά και οι τοιχογραφίες του καλύφθηκαν.

Το μνημείο χαρακτηρίστηκε ως μουσείο το 1945. Κατά τις εργασίες συντήρησης που πραγματοποιήθηκαν κατά την περίοδο 1947-1958 από το Byzantine Institute of America και το Dumbarton Oaks ο διάκοσμος ήρθε ξανά στο φως, παραδίδοντας έτσι στη διεθνή επιστημονική κοινότητα, αλλά και στην παγκόσμια κοινωνία γενικότερα, ένα πραγματικό αριστούργημα της βυζαντινής μνημειακής ζωγραφικής. Η UNESCO, αναγνωρίζοντας τη σημασία του μνημείου, το ενέταξε στον Κατάλογο της Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς το 1985.

Δεδομένης της αναγνωρισμένης αξίας του μνημείου για την πολιτιστική κληρονομιά της ανθρωπότητας γενικότερα, αλλά και για τη βυζαντινή τέχνη και παράδοση ειδικότερα, η Βυζαντινολογική Εταιρεία Κύπρου εκφράζει την αντίθεση και την ιδιαίτερη ανησυχία της για τη μετατροπή του καθολικού της Μονής της Χώρας σε μουσουλμανικό τέμενος με ισχύ από τις 6 Μαΐου 2024. Η ενέργεια αυτή προβληματίζει, εφόσον όχι μόνο εγκυμονεί κινδύνους για την προστασία του μνημείου αλλά και δυσκολεύει τη λειτουργία του ως πολύτιμου στοιχείου της κοινής κληρονομιάς της ανθρωπότητας.

Η ΒΕΚ προσθέτει τη φωνή της στις εκκλήσεις επιστημονικών σωματείων ανά το παγκόσμιο και καλεί την UNESCO και άλλους διεθνείς οργανισμούς αρμόδιους για την προστασία της πολιτισμικής κληρονομιάς να ενεργήσουν άμεσα, ώστε να ανατραπεί αυτή η άκρως αρνητική εξέλιξη και να διασφαλιστεί η εκ νέου λειτουργία του καθολικού της Μονής της Χώρας ως μουσείου, προς όφελος όλων.

Διοικητικό Συμβούλιο Βυζαντινολογικής Εταιρείας Κύπρου